PiKe
Member
röportaj
Fenomen Taylor Swift
“Swifties” ve öncülleri: Hayran kültü nasıl başladı
Bir kere dokun: Taylor Swift'in hayran topluluğu, “Swifties”, pop yıldızının etrafında toplanıyor
© Gareth Cattermole / TAS18 / Getty Images
Manuel Opitz tarafından
18.07.2024, 15:42
5 dakika
Taylor Swift benzeri görülmemiş bir heyecan yaratıyor. Kültür bilimci Wolfgang Ullrich hayran kültünün tarihi köklerinden bahsediyor ve sosyal medyanın hayranlar ve yıldızlar arasındaki bağı nasıl değiştirdiğini açıklıyor.
Bu makale on gün boyunca şu adreste mevcuttur: yıldız mevcuttur. Bundan sonra sadece GEO'da bulabilirsiniz.
Bay Ullrich, şu anda dünyanın en büyük pop yıldızı olan Taylor Swift'in etrafında özel bir hayran kitlesi oluştu: “Swifties”. Yıldız kültü fenomeni tarihte ne kadar geriye gidebilir?
Wolfgang Ulrich: İnsanların belli insanlara hayranlık duyması, onları saygıyla anması ve onları rol model olarak alması muhtemelen dünyanın tüm kültürlerinde yaygındır ve çok eski zamanlardan beri böyledir. Batı Avrupa'daki yıldız olma kültünün öncüsü, aziz kültüne sahip Hristiyan dini topluluğunda bulunabilir: inananlar İsa'yı taklit etmeye çalıştılar, bazen de kendilerini kırbaçlama noktasına geldiler. Sporcuların antik sporlarda da hayranları vardı. Ancak bugün yıldız olma dediğimiz şey 20. yüzyılın bir gelişmesidir.
“Swiftiler”i antik Roma'da arabacıları destekleyen insanlardan ayıran şey nedir? O zamanlar, putların resimlerinin bulunduğu heykelcikler gibi hayran makaleleri zaten vardı.
Aslında, belli bir miktarda harcama her zaman hayran kültürünün bir parçası olmuştur: Bu, hayranların idollerine harcadıkları para ve harcadıkları zaman için geçerlidir. Yine de, eski hayran grupları ile günümüzün hayran grupları arasında farklar vardır. Modern ünlü kültü ancak kitle iletişim araçlarının icadıyla gelişebilmiştir.
Kültür bilimci Wolfgang Ullrich, “Dijital Görüntü Kültürleri” adlı kitap serisinin ortak editörüdür ve “Ideenfreiheit” adlı blogu yönetmektedir.
© Neven Allgeier
Gazete, radyo, sinema, televizyon?
Kesinlikle. Bu medya, aktörler ve müzisyenler gibi yeni bir yıldız türü yarattı. Gazete haberleri ve radyo yayınları geniş bir kitleye ulaştı. Artık bir konserde, tiyatro gösterisinde veya spor müsabakasında bunu duymak için seyirciler arasında olmanız gerekmiyordu. Gazete, radyo ve televizyon, tabiri caizse, yıldızları evlerine getirdi. Aynı zamanda, hayranlar, örneğin hayran buluşmaları hakkındaki haberler aracılığıyla giderek daha fazla görünür hale geldi.
Peki radyonun icadından önce de müzik yıldızları var mıydı?
Elbette. Örneğin Franz Liszt, 19. yüzyılın ortalarında “Liszt ateşi”ni ateşledi ve bir coşku fırtınası yarattı. Öncelikle virtüözlüğü, tavırları ve görünüşü nedeniyle ünlü bir gönül adamı oldu. Keman virtüözü Niccolò Paganini'nin de tıpkı erken dönem opera yıldızları gibi çok sayıda hayranı vardı. O zamanlar olduğu gibi şimdi de takipçileri idollerini konserlere takip etmek için şehirden şehre seyahat ediyordu, ancak erken dönem yıldızlarının nispeten küçük hayran grupları vardı. “Liszt ateşi” bile sadece küçük bir izleyici kitlesini çekti. Hayranlığın kitlesel bir fenomen haline gelmesi 1900'lere kadar gerçekleşmedi.
Coşku yaratan virtüöz: 19. yüzyılın ortalarında Franz Liszt, özellikle kadın aristokratlar arasında “Liszt ateşi”ni tetikledi
© Franz Liszt / Lebrecht Müzik Sanatları / Bridgeman Images
“Taraftar” kelimesinin yaygınlaştığı dönem de bu dönemdi: İlk kez 1889 yılında bir ABD günlük gazetesinde beyzbol taraftarlarıyla bağlantılı olarak belgelenmişti.
“Fan” kelimesi Latince “fanaticus” kelimesinden gelir ve başka bir kişiye karşı aşırı duygular besleyen birini tanımlar. İlk başta, fandom – “histeri” gibi – öncelikle bir kadın fenomeni olarak değersizleştirildi ve hatta artık özdenetimi olmayan ve eylemlerinden sorumlu olmayan bir kişinin duygusal tükenmişliği olarak patolojik hale getirildi. Bu fikir en geç erkek futbol hayranlarının ortaya çıkmasıyla değişti. Her durumda, “fan” teriminin yayılması spor ve müzik etkinliklerinin profesyonelleşmesiyle el ele gitti: bu giderek büyüyen etkinlikler sırayla kitle iletişim araçları tarafından ele alındı. Modern yıldız kültünün ortaya çıkması için iki ön koşul daha vardı: zaman ve para.
Hangi şekilde?
19. yüzyıldaki Liszt konserleri elitist bir olaydı. Bir hizmetçi böyle bir konsere gidecek paraya sahip olamazdı. Ancak 20. yüzyılda toplumun geniş kesimleri daha müreffeh hale geldiğinde, giderek daha fazla sayıda insan hayran olmayı göze alabildi. Ve hayranların idolleri için zamana ve enerjiye ihtiyacı vardı: 19. yüzyılda 14 saat çalışmak zorunda olan bir sanayi işçisinin kafası görevlerle ve varoluşsal endişelerle doluydu. Batı Avrupa'daki toplumun çoğunluğu için, boş zaman ve boş zaman aktiviteleri gibi kategoriler ancak 20. yüzyıl boyunca giderek daha önemli hale geldi.
Pop yıldızı
Taylor Swift'in olağanüstü gücü
17.07.2024
“Swifties”in öncüleri kimlerdi? Hangi modern yıldız kültü çığır açıcı oldu?
1960'lardaki Beatlemania kesinlikle bir dönüm noktasıydı. O zamanlar, tüm bir nesli kapsayan bir hayran kültünün yaratılması için gereken tüm koşullar karşılanmıştı. Dergiler, radyo ve giderek artan bir şekilde televizyon gibi kitle iletişim araçları birlikte çalıştı. Beatlemania aynı zamanda gerçek anlamda uluslararası bir fenomendi.
Peki ya bugün? Sosyal medya hayran kültürünü nasıl değiştirdi?
Sosyal medya, birçok açıdan fandomda bir dönüm noktasıdır: uzun bir süre, hayranlar belirli bir pasifliğe mahkûm edilmişti. İdolünüzün yeni bir fotoğrafını görmek için bir sonraki dergiyi beklemek zorundaydınız. Yıldızınızla ilgili haberleri duymak çok uzun zaman aldı. Bir hayran olarak, özlem modundaydınız. Ancak bugün, ünlüler hayranlarını sosyal medyada sürekli olarak yeni materyallerle besliyor. Dahası, geçmişte idolünüze sadece mektup yazabiliyordunuz, ancak bugün yıldızla sanal olarak etkileşime girebiliyorsunuz. Artık o kadar sonsuz derecede uzakta görünmüyor, bu da yeni bir karşılıklılık yaratıyor. Güney Koreli müzik grubu BTS'in hayranları kendilerine “Army” diyor: kendilerini takipçiler, korumalar, ruh eşleri ve ortak yapımcıların bir karışımı olarak görüyorlar. Aynı zamanda, hayran olmanın kalitesi arttı: odanızda en sevdiğiniz yıldızın bir posteri varsa, bugün o kişiliğe olan desteğinizi tüm dijital dünyaya itiraf ediyorsunuz.
Alarmı bağır: Beatles, 1960'larda ABD'de bir performans sırasında “Beatlemania”yı tetikledi
© William Lovelace/Getty Images
Sosyal medya hayran kitlesini nasıl etkiliyor?
Hayran topluluğu çok daha şeffaf hale geldi. Bugün, herkes diğer hayranların hayatlarını nasıl yaşadıklarını görebiliyor ve kendilerine şu soruyu sorabiliyor: “Diğer Swiftie'ler konsere nasıl hazırlanıyor? Daha fazlasını yapmam ve zanaat kutusuna geri dönmem gerekiyor mu?” Genel olarak, sosyal medya hayranlar ve yıldızlar arasında daha önce mümkün olandan daha yakın bir bağ yaratıyor.
Yerinde
“Eras” turnesi başladı
Parıldayan bir bedenle şehvetle dans ediyor, hayranlar çığlık atıyor – bu Swift konseriydi
9 saat önce
Fan tarikatının geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Birçok hayran kurgusu biçimini çok ilginç buluyorum, bunlar da çoğunlukla “Harry Potter” veya “Star Trek” gibi kurgusal karakterler hakkında, ki bu karakterlerin hayranı olmak da bir o kadar mümkün. Yapay zekanın kullanımı sayesinde hayran kurgularının patlamaya devam edeceğini ve hayranların kahramanlarının ve kadın kahramanlarının biyografilerini sürdüreceğini ve böylece onları kendileri şekillendireceğini varsayıyorum. Sözde sanal etkileyiciler, yani bilgisayar tarafından oluşturulan kurgusal karakterler de belirli insan gruplarına hitap eden belirli özellikler ve görüşler verilebildiği için giderek daha fazla önem kazanıyor. Ayrıca hayran kitlesinin siyasallaşacağını da bekliyorum: Taylor Swift örneğinde, medya ve siyaset bilimciler pop yıldızının bir öneriyle ABD seçimlerini etkileyip etkileyemeyeceğini tartışıyorlar. Aynı zamanda, Donald Trump gibi politikacılar gerçek hayran kültürleri oluşturuyorlar, bu da partilerin ve siyasi hareketlerin seçilebilmek için giderek daha fazla “siyasi yıldızlara” ihtiyaç duyup duymadıkları sorusunu gündeme getiriyor.
#Konular
Fenomen Taylor Swift
“Swifties” ve öncülleri: Hayran kültü nasıl başladı
Bir kere dokun: Taylor Swift'in hayran topluluğu, “Swifties”, pop yıldızının etrafında toplanıyor
© Gareth Cattermole / TAS18 / Getty Images
Manuel Opitz tarafından
18.07.2024, 15:42
5 dakika
Taylor Swift benzeri görülmemiş bir heyecan yaratıyor. Kültür bilimci Wolfgang Ullrich hayran kültünün tarihi köklerinden bahsediyor ve sosyal medyanın hayranlar ve yıldızlar arasındaki bağı nasıl değiştirdiğini açıklıyor.
Bu makale on gün boyunca şu adreste mevcuttur: yıldız mevcuttur. Bundan sonra sadece GEO'da bulabilirsiniz.
Bay Ullrich, şu anda dünyanın en büyük pop yıldızı olan Taylor Swift'in etrafında özel bir hayran kitlesi oluştu: “Swifties”. Yıldız kültü fenomeni tarihte ne kadar geriye gidebilir?
Wolfgang Ulrich: İnsanların belli insanlara hayranlık duyması, onları saygıyla anması ve onları rol model olarak alması muhtemelen dünyanın tüm kültürlerinde yaygındır ve çok eski zamanlardan beri böyledir. Batı Avrupa'daki yıldız olma kültünün öncüsü, aziz kültüne sahip Hristiyan dini topluluğunda bulunabilir: inananlar İsa'yı taklit etmeye çalıştılar, bazen de kendilerini kırbaçlama noktasına geldiler. Sporcuların antik sporlarda da hayranları vardı. Ancak bugün yıldız olma dediğimiz şey 20. yüzyılın bir gelişmesidir.
“Swiftiler”i antik Roma'da arabacıları destekleyen insanlardan ayıran şey nedir? O zamanlar, putların resimlerinin bulunduğu heykelcikler gibi hayran makaleleri zaten vardı.
Aslında, belli bir miktarda harcama her zaman hayran kültürünün bir parçası olmuştur: Bu, hayranların idollerine harcadıkları para ve harcadıkları zaman için geçerlidir. Yine de, eski hayran grupları ile günümüzün hayran grupları arasında farklar vardır. Modern ünlü kültü ancak kitle iletişim araçlarının icadıyla gelişebilmiştir.
Kültür bilimci Wolfgang Ullrich, “Dijital Görüntü Kültürleri” adlı kitap serisinin ortak editörüdür ve “Ideenfreiheit” adlı blogu yönetmektedir.
© Neven Allgeier
Gazete, radyo, sinema, televizyon?
Kesinlikle. Bu medya, aktörler ve müzisyenler gibi yeni bir yıldız türü yarattı. Gazete haberleri ve radyo yayınları geniş bir kitleye ulaştı. Artık bir konserde, tiyatro gösterisinde veya spor müsabakasında bunu duymak için seyirciler arasında olmanız gerekmiyordu. Gazete, radyo ve televizyon, tabiri caizse, yıldızları evlerine getirdi. Aynı zamanda, hayranlar, örneğin hayran buluşmaları hakkındaki haberler aracılığıyla giderek daha fazla görünür hale geldi.
Peki radyonun icadından önce de müzik yıldızları var mıydı?
Elbette. Örneğin Franz Liszt, 19. yüzyılın ortalarında “Liszt ateşi”ni ateşledi ve bir coşku fırtınası yarattı. Öncelikle virtüözlüğü, tavırları ve görünüşü nedeniyle ünlü bir gönül adamı oldu. Keman virtüözü Niccolò Paganini'nin de tıpkı erken dönem opera yıldızları gibi çok sayıda hayranı vardı. O zamanlar olduğu gibi şimdi de takipçileri idollerini konserlere takip etmek için şehirden şehre seyahat ediyordu, ancak erken dönem yıldızlarının nispeten küçük hayran grupları vardı. “Liszt ateşi” bile sadece küçük bir izleyici kitlesini çekti. Hayranlığın kitlesel bir fenomen haline gelmesi 1900'lere kadar gerçekleşmedi.
Coşku yaratan virtüöz: 19. yüzyılın ortalarında Franz Liszt, özellikle kadın aristokratlar arasında “Liszt ateşi”ni tetikledi
© Franz Liszt / Lebrecht Müzik Sanatları / Bridgeman Images
“Taraftar” kelimesinin yaygınlaştığı dönem de bu dönemdi: İlk kez 1889 yılında bir ABD günlük gazetesinde beyzbol taraftarlarıyla bağlantılı olarak belgelenmişti.
“Fan” kelimesi Latince “fanaticus” kelimesinden gelir ve başka bir kişiye karşı aşırı duygular besleyen birini tanımlar. İlk başta, fandom – “histeri” gibi – öncelikle bir kadın fenomeni olarak değersizleştirildi ve hatta artık özdenetimi olmayan ve eylemlerinden sorumlu olmayan bir kişinin duygusal tükenmişliği olarak patolojik hale getirildi. Bu fikir en geç erkek futbol hayranlarının ortaya çıkmasıyla değişti. Her durumda, “fan” teriminin yayılması spor ve müzik etkinliklerinin profesyonelleşmesiyle el ele gitti: bu giderek büyüyen etkinlikler sırayla kitle iletişim araçları tarafından ele alındı. Modern yıldız kültünün ortaya çıkması için iki ön koşul daha vardı: zaman ve para.
Hangi şekilde?
19. yüzyıldaki Liszt konserleri elitist bir olaydı. Bir hizmetçi böyle bir konsere gidecek paraya sahip olamazdı. Ancak 20. yüzyılda toplumun geniş kesimleri daha müreffeh hale geldiğinde, giderek daha fazla sayıda insan hayran olmayı göze alabildi. Ve hayranların idolleri için zamana ve enerjiye ihtiyacı vardı: 19. yüzyılda 14 saat çalışmak zorunda olan bir sanayi işçisinin kafası görevlerle ve varoluşsal endişelerle doluydu. Batı Avrupa'daki toplumun çoğunluğu için, boş zaman ve boş zaman aktiviteleri gibi kategoriler ancak 20. yüzyıl boyunca giderek daha önemli hale geldi.
Pop yıldızı
Taylor Swift'in olağanüstü gücü
17.07.2024
“Swifties”in öncüleri kimlerdi? Hangi modern yıldız kültü çığır açıcı oldu?
1960'lardaki Beatlemania kesinlikle bir dönüm noktasıydı. O zamanlar, tüm bir nesli kapsayan bir hayran kültünün yaratılması için gereken tüm koşullar karşılanmıştı. Dergiler, radyo ve giderek artan bir şekilde televizyon gibi kitle iletişim araçları birlikte çalıştı. Beatlemania aynı zamanda gerçek anlamda uluslararası bir fenomendi.
Peki ya bugün? Sosyal medya hayran kültürünü nasıl değiştirdi?
Sosyal medya, birçok açıdan fandomda bir dönüm noktasıdır: uzun bir süre, hayranlar belirli bir pasifliğe mahkûm edilmişti. İdolünüzün yeni bir fotoğrafını görmek için bir sonraki dergiyi beklemek zorundaydınız. Yıldızınızla ilgili haberleri duymak çok uzun zaman aldı. Bir hayran olarak, özlem modundaydınız. Ancak bugün, ünlüler hayranlarını sosyal medyada sürekli olarak yeni materyallerle besliyor. Dahası, geçmişte idolünüze sadece mektup yazabiliyordunuz, ancak bugün yıldızla sanal olarak etkileşime girebiliyorsunuz. Artık o kadar sonsuz derecede uzakta görünmüyor, bu da yeni bir karşılıklılık yaratıyor. Güney Koreli müzik grubu BTS'in hayranları kendilerine “Army” diyor: kendilerini takipçiler, korumalar, ruh eşleri ve ortak yapımcıların bir karışımı olarak görüyorlar. Aynı zamanda, hayran olmanın kalitesi arttı: odanızda en sevdiğiniz yıldızın bir posteri varsa, bugün o kişiliğe olan desteğinizi tüm dijital dünyaya itiraf ediyorsunuz.
Alarmı bağır: Beatles, 1960'larda ABD'de bir performans sırasında “Beatlemania”yı tetikledi
© William Lovelace/Getty Images
Sosyal medya hayran kitlesini nasıl etkiliyor?
Hayran topluluğu çok daha şeffaf hale geldi. Bugün, herkes diğer hayranların hayatlarını nasıl yaşadıklarını görebiliyor ve kendilerine şu soruyu sorabiliyor: “Diğer Swiftie'ler konsere nasıl hazırlanıyor? Daha fazlasını yapmam ve zanaat kutusuna geri dönmem gerekiyor mu?” Genel olarak, sosyal medya hayranlar ve yıldızlar arasında daha önce mümkün olandan daha yakın bir bağ yaratıyor.
Yerinde
“Eras” turnesi başladı
Parıldayan bir bedenle şehvetle dans ediyor, hayranlar çığlık atıyor – bu Swift konseriydi
9 saat önce
Fan tarikatının geleceğini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Birçok hayran kurgusu biçimini çok ilginç buluyorum, bunlar da çoğunlukla “Harry Potter” veya “Star Trek” gibi kurgusal karakterler hakkında, ki bu karakterlerin hayranı olmak da bir o kadar mümkün. Yapay zekanın kullanımı sayesinde hayran kurgularının patlamaya devam edeceğini ve hayranların kahramanlarının ve kadın kahramanlarının biyografilerini sürdüreceğini ve böylece onları kendileri şekillendireceğini varsayıyorum. Sözde sanal etkileyiciler, yani bilgisayar tarafından oluşturulan kurgusal karakterler de belirli insan gruplarına hitap eden belirli özellikler ve görüşler verilebildiği için giderek daha fazla önem kazanıyor. Ayrıca hayran kitlesinin siyasallaşacağını da bekliyorum: Taylor Swift örneğinde, medya ve siyaset bilimciler pop yıldızının bir öneriyle ABD seçimlerini etkileyip etkileyemeyeceğini tartışıyorlar. Aynı zamanda, Donald Trump gibi politikacılar gerçek hayran kültürleri oluşturuyorlar, bu da partilerin ve siyasi hareketlerin seçilebilmek için giderek daha fazla “siyasi yıldızlara” ihtiyaç duyup duymadıkları sorusunu gündeme getiriyor.
#Konular